तीन ठूला उद्योग खरानी, कहाँ छन् कमजोरी ?

झापा, २ फागुन । मेचीनगर नगरपालिका १४ मा रहेको मनषा थाइफुड्स उद्योगमा शनिबार बिहानैदेखि लागेको आगो करिब १० घण्टापछि मात्र नियन्त्रणमा आयो ।

आगो नियन्त्रणमा त आयो तर त्यहाँ भएका भौतिक संरचना करिब ध्वस्त भए । जलेर खरानी भए ।

झापालगायत छिमेकी जिल्लाका नगरपालिकाहरूका दमकलले आगो निभाउने प्रयास नगरेका होइनन् । तर आगो उद्योगको चारैतिर फैलिएका कारण नियन्त्रणमा समस्या भयो । अन्ततः सबै संरचना खरानीमा परिणत भए ।

मनषा थाइफुड्सको मगमग तयारी चाउचाउ उत्पादन गर्ने उद्योगमा आगलागी भएको ठिक ९ दिन अघि गत माघ २० गते मेचीनगर नगरपालिका वार्ड नं ६ काँकरभिट्टामा रहेको एसएस फुटवेयरमा आगलागी भयो ।

त्यहाँको पनि भौतिक संरचना करिब खरानी भए । त्यही बेला नै मेचीनगर नगरपालिकाको दमकल काम लागेन । झापालगायत भारतबाट आएका दमकलले आगो नियन्त्रणमा लिन प्रयास गरेका थिए ।

६ महिनाअघि मेचीनगर नगरपालिका वार्ड नं १५ मा पराजुली ब्रिकेट उद्योगमा पनि आगो लाग्यो । उक्त उद्योगको पनि संरचना करिब खरानी भए । विगत ६ महिना यता मेचीनगर नगरपालिकाले तीन ठूला उद्योग गुमाउनु प¥यो । देशको अर्थतन्त्रमा निश्चय नै ठूलो घाटा लाग्ने अवस्था आयो ।

मेचीनगर ६ र १४ का दुई ठूला उद्योगमा विद्युत सर्ट भइ आगलागी भएको बताइए पनि त्यसको यथार्थ अहिले पनि बाहिर आउन सकेको छैन । जे भएर आगलागी भए पनि उद्योग खरानीमा परिणत हुनु अर्थतन्त्रमा ठूलो धक्का पुगेको बताइन्छ ।

चाहे उद्योगमा होस्, चाहे कसैको आवासमा । भौतिक संरचना निर्माण गर्दा विपद जोखिमका बारेमा न्यून सोच्ने गरिएको धेरैले बताउने गरेका छन् ।

कतिपय अवस्थामा निर्माणको काम गर्दै जाँदा मानवीय कमजोरी हुने गरेकाले पनि त्यस्ता विपदका घटना निम्तिने गरेका मेची उद्योग वाणिज्य संघका पूर्व अध्यक्ष विजय डालमिया बताउँछन् ।

उनी भन्छन्, ‘उद्योगका भौतिक संरचना निर्माण गर्दा फायर फाइटरका संरचना बनाउनमा उद्योगले ध्यान नदिएको पाइन्छ । अब त्यसरी हुँदैन । योबारे उद्योग सञ्चालकहरूले उद्योग निर्माण गर्दा नै सोच्ने बेला आयो ।’
यी विपदका घटनाले धेरै पाठ सिकाएको डालमिया बताउँछन् ।

नगरपालिकाहरूका दमकल चालु अवस्थामा नहुनु, दमकल भए पनि नाइट्रोजन ग्यास प्रयोग गर्ने विधि नहुनु वा प्रयोग गर्न जान्ने जनशक्ति नहुनु तथा आगो नियन्त्रणका लागि खटिने जनशक्ति दक्ष नहुनु नै समयमा आगलागीका घटना नियन्त्रणमा नआउनुका मुख्य कारण रहेका व्यवसायीको भनाइ छ ।

डालमिया भन्छन्, ‘अब बल्ल थाह पाइँदैछ विपद के रहेछ भन्ने कुरा । अब दमकल राख्न नगरपालिकाले मात्र होइन, जहाँ पानीको स्रोत हुन्छ त्यहाँका स्थायी संघ संस्थालाई दमकल राखेर चलाउने अनुमति सरकारले दिनुपर्छ । नगरपालिकाको भर नै भएन । बरु खानेपानीलाई दमकल सञ्चालन गर्न दिँदा राम्रो हुन्छ ।’

अब घर वा उद्योग स्थापना गर्दा आगलागी जस्ता विपदलाई न्यून गर्ने संरचना निर्माणलाई प्रेरित गर्नतर्फ स्थानीय तह लाग्नुपर्ने धेरै सर्वसाधारणको बुझाइ छ ।