किच्चकबधको सातौँ उत्खननको काम सम्पन्न

भद्रपुर, १८ चैत । भद्रपुर नगरपालिका–३ स्थित पृथ्वीनगरको धार्मिक तथा ऐतिहासिक स्थल किच्चकबधको सातौं उत्खनन सम्पन्न भएको छ ।

पृथ्वीनगरको देउनियाँ तथा मेची नदीको किनारमा रहेको ऐतिहासिक तथा धार्मिकस्थल किच्चकबधको ऐतिहासिकता प्रमाणित गर्न पुरातत्व विभागको टोलीले सातौं पटक उत्खननको काम सम्पन्न गरेको हो ।

वि.सं २०५८ सालमा पहिलो पटक पुरातत्वविद उद्धव आचार्यको नेतृत्व टोलीले उत्खनन गरेको थियो भने निरन्तर ७ औं पटकसम्म पुरातत्व विभागको नेतृत्व पुरातत्वविद् उद्धव आचार्यले गरेका छन् ।

केही वर्षअघि पुरातत्व विभागबाट सेवा निवृत्त भएका आचार्यले यसपटक नयाँ अधिकृत नवराज अधिकारीसहितको टोली लिएर १७ दिनसम्म उत्खनन गर्दा एउटा पूर्ण दरवारको ऐतिहासिकता दर्शाउने भग्नावशेष फेला परेको बताएका छन् ।

सातौं पटकसम्मको उत्खननमा आइपुग्दा उत्तरपूर्वमा एउटा बहुतले ठूलो भवन, ठूलो भवनकै केही दक्षिणमा अर्को भवन, सोही भवनकै उत्तरपश्चिम छेउमा सेन्ट्री बस्नेसहितको भवन, सोही भवनको केही पश्चिमदक्षिण अर्को बहुतले भवन र यी ४ वटा भवनको दक्षिणतिर २०० फुटको दुरीमा सुरक्षा प्रमुखसहित अरू सुरक्षाकर्मी बस्ने शैलीको अर्को दुई तले भवन गरी ५ वटा भवनका संरचना फेला परेको आचार्यको भनाई छ ।

आचार्यका अनुसार यसअघिका उत्खननबाट फेला परेका पुरातात्विक सामग्रीहरूको वैज्ञानिक परीक्षणबाट इशापूर्व प्रथम शताव्दीतिरको मानव सभ्यतासित गाँसिएका सामग्री प्रमाणित भएको छ । यस आधारमा किच्चकबधको ऐतिहासिकता २२०० वर्ष पुरानो भएको पाइएको आचार्यले बताए ।

आचार्यका अनुसार भारतमा सुँग कुषाण काल चलेको समयमा यसस्थलमा पनि कुनै शासकको दरबार र किल्ला रहेको हुन सक्छ । पाँचौं शताव्दीसम्म कायम रहेको अर्थात भारतको गुप्तकालसम्म कायम रहेको र अनुमान छ । त्यस समयमा यस क्षेत्रमा आएको प्राकृतिक विपत्तिका कारण यो स्थल ध्वस्त भएको हुनसक्ने फ्रेन्च भूगर्भविदको अध्ययनले देखाएको पुरातत्वविद आचार्यको बुझाई छ ।

यसपटक उत्खनन उत्तर पूर्वी कुनामा मन्दिर रहेको क्षेत्रमा भएको छ । उत्खनन भएको क्षेत्र पश्चिममा रहेको संरचना भत्काउनु पर्नेमा अहिलेसम्म भत्काइएको छैन । जसका कारण उत्खननको काम प्रभावित भइरहेको छ । दुई वटा मन्दिर हटाइएको क्षेत्रमा मात्र यसपटक उत्खनन गरिएको छ ।

उत्खनन भएको स्थानमा कतिपय वस्तु मन्दिर निर्माणका कारण नष्ट भएको देखिन्छ भने नयाँ वस्तु फेला पर्न सकेको छैन । एउटा दरवारको भग्नावशेष मात्र भेटिएको छ । यसअघि भेटिएका भवनकै आकारको भग्नावशेष नै यस पटकको उपलब्धी बनिएको उत्खननमा सहभागी टोलीको भनाई छ ।

आचार्यले उत्खनन गरिएका संरक्षित स्थानमा मान्छेले टेकेर हिँडन नहुने बताए । यस स्थानमा मानिसको आवतजावतले संरक्षित अवशेष भत्किने गरेको पाइएको छ । संरक्षण समितिले सुरक्षित राख्न सक्ने हो भने मात्र यसको ऐतिहासिकता सुरक्षित रहने आचार्यको कथन छ ।

उत्खननका लागि सेवा निवृत्त विज्ञ आचार्यसित पुरातत्व विभागका अधिकृत नवराज अधिकारीले पहिलो पटक सहभागिता जनाएका छन् । चैत २ गतेबाट सुरु भएको उत्खनन १८ गते समापन भएको छ । उत्खनन भएको क्षेत्र २५ गतेभित्र सुरक्षित गरेर टोली फर्कने कार्यतालिका रहेको आचार्यले बताए ।

यसपटक पुरातत्वविद आचार्यको नेतृत्वमा पुरातत्व विभागका अधिकृत अधिकारी, इन्जिनियर रोशनी महर्जन, प्राविधिक सहायक महेशवाबु शर्मा राजोपाध्याय र फोटोग्राफर राजन पौडेल उत्खनन कार्यमा खटिएका थिए ।